Circulair en duurzaam inkopen, eenvoudig en meetbaar
|
Circulair inkopen is een belangrijke sleutel voor de ontwikkeling naar een duurzame en circulaire organisatie. Inkopers worden bestookt met producten met circulariteitsclaims. Hoe kun je als inkoper het circulaire kaf van het koren scheiden? Hoe kom je tot een afweging voor duurzaam en circulair inkopen en hoe meet en weeg je de duurzaamheidclaims van verschillende aanbieders?
Local Matters-partner Reinier de Nooij van Optimal Planet heeft hiervoor een instrument ontwikkeld: Optimal Scans.
Meer dan materialen
De grootste uitdaging voor circulair inkopen is volgens Reinier een andere mindset, waarin je met leveranciers en andere partijen gaat zorgen voor zoveel mogelijk circulariteit... als partners. “Het borgen dat materialen na gebruik zo hoogwaardig mogelijk worden hergebruikt, in zoveel mogelijk cycli, is nog lastig omdat dit vaak jaren later is en er tijdens de contractfase van alles kan gebeuren… laat staan daarna. Bovendien wordt de rol van inkoop in een organisatie anders en vraagt het andere competenties van inkopers. Als een organisatie duurzaam en circulair wil worden, is de inkoop erg belangrijk, en zullen er allerlei zaken in de bredere organisatie anders moeten, zoals het koppelen van budgetten voor aankoop en beheer. De meer coöperatieve manier van werken met de markt vraagt ook weer van alles van de organisatie. Je maakt samen een ecosysteem waarin producten, componenten en materialen circuleren. Verder zie je de neiging om bij circulair inkopen de sociale en ecologische kant uit het oog te verliezen en alleen op materialen te focussen. Het is een uitdaging om het integraal te blijven benaderen. Dus het creëren van zo veel mogelijk ecologische en sociale meerwaarde en zo weinig mogelijk negatieve impact op mensen en milieu.” De manier waarop we ons geld uitgeven is sterk bepalend voor de wereld die we creëren." Duurzaam én circulair
Reinier spreekt consequent over duurzaam én circulair inkopen, terwijl dit in de beleving van velen nagenoeg synonieme begrippen zijn. Vanwaar die nadruk op duurzaamheid? “Circulariteit is een van de noodzakelijke ingrediënten van duurzaamheid. Als je duurzaamheid echt goed wil doen betekent dat dat je gaat voldoen aan een aantal basisprincipes voor het gezond houden van de Aarde en menselijke gemeenschappen op de lange termijn. Een aspect daarvan is dat het steeds toenemende gebruik van materialen uit de aardkorst leidt tot uitputting van die materialen en een verstoorde biosfeer en klimaat. Een ander aspect is dat steeds meer en bovendien toxisch afval produceren schadelijk is voor alles wat leeft. Circulaire economie is een manier om die twee problemen aan te pakken en daarmee een grote bijdrage leveren aan duurzaamheid. Ik zie duurzaamheid als doel en circulariteit als een strategie om dat te bereiken.” Objectief meetbaar Optimal Scans zegt duurzaamheid en circulariteit objectief meetbaar te maken op basis van slim gekozen criteria en gewichten. Reinier: “De indicatoren zijn afgeleid uit het Raamwerk voor Strategische Duurzame Ontwikkeling (RSDO, ook bekend als Natural Step-raamwerk en hetzelfde raamwerk waar ook Local Matters mee werkt – red.). Een aantal andere gezaghebbende kaders worden weer binnen dat Raamwerk geplaatst, zoals de Sustainable Development Goals (SDG’s), de ISO-normen en de definities van circulaire economie van de Ellen MacArthur foundation en het Planbureau voor de Leefomgeving. Daarnaast is er een berg literatuur en een groep van tientallen experts geraadpleegd bij de ontwikkeling van de criteria en gewichten. Dat zorgt voor objectiviteit. De criteria zijn zo gekozen dat het met zo min mogelijk criteria zoveel mogelijk duurzaamheidsaspecten afdekt. Criteria en gewichten worden per sector aangepast op basis van kennis over impacts in de betreffende sector. In de bouw bijvoorbeeld zijn CO2-uitstoot, materiaalgebruik en afval belangrijke criteria. Bij landbouw gaat het meer over methaan, biodiversiteit en bestrijdingsmiddelen en die wegen voor deze sector dus zwaarder.” Leveranciers dienen hun claims te onderbouwen met toelichtingen en bewijsmateriaal. Bewijsmateriaal bestaat bijvoorbeeld keurmerken, beleidsplannen, energierekeningen, paklijsten enzovoort. Gebruikersvriendelijk Hoe goed een tool ook werkt, voor succesvolle implementatie is het minstens zo belangrijk dat gebruikers er goed mee kunnen werken. In veel organisaties is de werkdruk hoog en moeten medewerkers al werken met verschillende systemen die niet allemaal even makkelijk te gebruiken zijn. Gebruikersvriendelijkheid is dus een belangrijke succesfactor, realiseert Reinier zich maar al te goed: “Ik heb bij de ontwikkeling gestreefd naar zoveel mogelijk eenvoud en zo min mogelijk verschillende knoppen. Optimal Scans is met wat uitleg erbij binnen een uur onder de knie te krijgen. Als een gebruiker ook zelf scans wil aanpassen, beheren en ontwikkelen is er wat meer inwerktijd nodig, een halve dag ongeveer.” Organisaties die al ervaring hebben met Optimal Scans zijn o.a. De Radboud Universiteit Nijmegen, de gemeenten Arnhem en Zevenaar, aannemersbedrijf NTP Groep en Schagen Infra. Hoe het werkt, kun je zien in dit filmpje. |
|
Bekijk ook het filmpje over Optimal Scans |
